Zagrożenia związane ze szczurami.

Lista zagrożeń powodowanych przez szczury jest długa i dotyczy nie tylko człowieka, ale także zwierząt.

Choroby przenoszone przez szczury

• Choroba Weila – jedna z postaci leptospirozy, przenosząca się przez mocz m.in. szczurów. Zarazić się można przez kąpiel w stawach czy jeziorach zanieczyszczonych szczurzymi odchodami. Wnika ona do organizmu człowieka przez uszkodzoną skórę, wraz z krwią roznosi się po organizmie. Uszkadza nerki i wątrobę, objawia się wysoką gorączką, dreszczami bólem mięśni, czasem występuje także żółtaczka.
• Gorączka krwotoczna z zespołem nerkowym – ostra wirusowa choroba przenoszona przez szczury i inne gryzonie. Manifestuje się objawami grypopodobnymi, wysoką gorączką, a także ostrą niewydolnością nerek, a w ok. 10 proc. przypadków (w zależności od rodzaju wirusa) kończy się wstrząsem i śmiercią. U osób, które przeżyją, zaburzenia odporności mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy. Szczury rozpowszechniają chorobę przez mocz i odchody oraz krew i ślinę. Zakażenie odbywa się drogą wziewną. Choroba w dużej mierze dotyczy mężczyzn między 20 a 50 rokiem życia.
• Szczurza gorączka – choroba zakaźna wywołana przez śrubowca mniejszego. Bytuje on w układzie oddechowym gryzoni, a można się nią zarazić przez ugryzienie lub zranienie człowieka przez zainfekowanego szczura. Jedną z odmian tej choroby jest gorączka Havernil, która zarazić się można przez spożycie zanieczyszczonego pokarmu. Plamisto-grudkowa wysypka, gorączka i zapalenie stawów to główne objawy choroby. Nieleczona wraca co 3 tygodnie i kończy się śmiercią w ok. 10% przypadków.
• Histoplazmoza – choroba wywołana przez grzyby Histoplasma capsulatum, która manifestuje się przede wszystkim chorobami płuc, choć objawy mogą dotyczyć także innych narządów. Grzyb ten rośnie w glebie, ale znajduje się także w odchodach zarażonych ptaków. Zarazić się nią można wziewnie, kiedy poruszona zostanie gleba, a zarodniki uwolnione do powietrza. Jeśli wystąpi w rozsianej postaci, z objawami takimi, jak gorączka, suchy i uporczywy kaszel oraz bóle w klatce piersiowej, bez leczenia może zakończyć się śmiercią.
• Hymenolepioza – choroba wywołana przez tasiemca karłowatego lub tasiemca szczurzego przenoszone przez szczury. W ciężkich zarażeniach (zwłaszcza u dzieci i osób o upośledzonej odporności) tasiemiec może wyrządzić szkody w jelicie, uszkodzić kosmki jelitowe, spowodować wymioty, bóle brzucha, utratę apetytu i wagi, drgawki i zaburznia snu.
• Tyfus plamisty – choroba bakteryjna, której postać o nazwie tyfus plamisty szczurzy wywołują bakterie przenoszone przez pchły zarażające się od szczurów. Zmiany wywołane przez bakterie tyfusu obejmują naczynia krwionośne, układ nerwowy, serce i gruczoły dokrewne. Objawia się gorączką, osłabieniem, opuchnięciem twarzy, powiększeniem wątroby i śledziony, wysypką, majaczeniem, utratą wagi, osłabieniem mięśni. Choroba może kończyć się śmiercią.

Negatywny wpływ szczurów na ekosystem

Szczury są zwierzętami agresywnymi i szybko podporządkowują sobie otoczenie. Oznacza to, że w miejscu, gdzie się zadomowiły, naruszają równowagę, żywią się bowiem także małymi ssakami, mięczakami, pisklętami. W ten sposób powoduje duże straty w liczebności wielu gatunków – szczury bowiem w konkurencji z wieloma zwierzętami są silniejsze i powodują ich wymieranie. Obserwuje się też błyskawiczną adaptację szczurów do nowych warunków.

Co przyczynia się do wzrostu populacji szczurów?

W dużej mierze winni rozrostowi populacji szczurów są ludzie. Pozostawianie resztek jedzenia, dokarmianie gołębi, brak dbałości o zabezpieczenie szczelin i dziur w budynkach (szczur może przejść przez szczelinę, która ma… 2,5 cm!), przez które wnikają do naszych piwnic i magazynów – to wszystko sprawia, że nasz świat jest dla nich bardzo atrakcyjny.

Nie bez znaczenia jest tu też płodność szczurów. Samica może urodzić nawet 6 razy w roku, każdorazowo nawet 12 młodych. Młode w kilka tygodni stają się zdolne do samodzielnego rozrodu.

Szczury są ponadto bardzo wytrzymałe i bez problemu przyzwyczajają się do niesprzyjających warunków. Doskonale pływają, są w stanie przetrwać w zimnej wodzie do 2 dni. Mają też inteligencję i z niej korzystają. Przejawia się to chociażby w ostrożności, z jaką podchodzą do jedzenia. Wysyłają najsłabszego osobnika w stadzie, aby zjadł (np. imitującą jedzenie trutkę wyłożoną na tackach), jeśli po kilku dniach wciąż żyje – dopiero wtedy reszta korzysta z jedzenia. Powoduje to utrudnienie procesu deratyzacji i konieczność produkowania trutek, które działają dopiero po kilku dniach.

Właściciele i zarządcy nieruchomości są zobowiązani do przeprowadzania deratyzacji dwa razy w roku. Obowiązek prawny egzekwowany przez lokalne służby ma chronić społeczeństwo przed zagrożeniami związanymi ze szczurami. Więcej mogą Państwo przeczytać w tym wpisie.